Lưu giữ bản sắc văn hóa Mường

Hòa Bình là vùng đất giàu truyền thống văn hóa dân tộc, quê hương của những làn điệu dân ca, chiêng Mường làm đắm say lòng người. Bản sắc văn hóa bản địa đậm nét truyền thống đặc trưng của người dân tộc Mường vẫn được bảo tồn, giới thiệu đến du khách trong và ngoài nước.

Trong đó, bản Mường Xanh thuộc xã Cao Sơn, huyện Lương Sơn cửa ngõ vùng Tây Bắc, là nơi giữ nguyên vẹn những nét văn hóa đặc trưng của dân tộc Mường. Bản làng Mường thu nhỏ giữa núi non xanh tươi, với những nếp nhà sàn thấp thoáng bên sườn núi này là nơi du khách khám phá những nét văn hóa độc đáo và bản sắc riêng biệt, giao lưu với đồng bào dân tộc Mường hiếu khách.

Trao đổi với Báo Lao Động, bà Vũ Thị Mỹ Liên - Giám đốc khu sinh thái Bản Mường Xanh - cho biết, nơi đây tọa lạc giữa vùng có 6 dân tộc anh em sinh sống: Mường, Kinh, Thái, Dao, Tày và H'Mông với người Mường chiếm đa số.

Một chuyến du lịch cộng đồng giữa một bản làng thu nhỏ của các dân tộc đem đến cảm giác bình yên cho du khách. Từng trải nghiệm như những nét họa vẽ nên bức tranh hài hòa giữa văn hóa truyền thống và thiên nhiên, đẹp hoang sơ và mộc mạc. Những hoạt động thú vị phải kể đến những trò chơi dân gian, nhảy sạp, học làm cơm lam Tây Bắc...

Bên cạnh những câu hát, điệu múa và âm thanh hùng tráng của các bài cồng chiêng, du khách còn được tìm hiểu Di sản văn hóa đặc biệt: Lịch thẻ tre Khaw Doi (Khao Roi). Đây là một Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia của dân tộc Mường.

Vào thời kỳ cổ đại, trước khi giấy viết được phát minh, con người đã sử dụng cây tre để chế tác một loại giấy đặc biệt nhằm ghi chép và lưu trữ thông tin. Riêng người Mường dùng thẻ tre để ghi ngày tháng làm lịch.

Theo thời gian, tri thức dân gian lịch thẻ tre của người Mường đã được bảo tồn qua hơn một nghìn năm. Một bộ lịch gồm 12 thanh tre dài từ 25 đến 30cm. Mỗi thanh tre được khắc 30 dấu hiệu, tượng trưng cho 30 ngày trong tháng theo lịch âm. Các ký hiệu và biểu tượng trên thanh tre không chỉ phản ánh các yếu tố chi phối hàng ngày mà còn mô tả hiện tượng thiên văn và sự giao hội của mặt trăng với các sao Roi.

Trải nghiệm nếp sống truyền thống

Trong các nếp nhà sàn truyền thống của người Mường ở đây vẫn còn lưu giữ được nếp sinh hoạt và nhiều dụng cụ lao động sản xuất truyền thống được làm từ gỗ, tre, nứa như khung dệt vải, cung, nỏ, dụng cụ làm ruộng, làm nương rẫy... hình thành nên tập quán riêng trong đời sống sinh hoạt cũng như lao động sản xuất hàng ngày.

Trải nghiệm cuộc sống thuần nông của con người nơi đây; lắng nghe những cô gái Mường duyên dáng trong trang phục truyền thống giới thiệu về nghề dệt và những sản phẩm từ thổ cẩm như quần, áo, túi xách, khăn và các đồ lưu niệm... là điều không nên bỏ lỡ. Ngoài ra, trong bữa ăn du khách sẽ được thưởng thức các món ăn đặc trưng của người Mường như xôi nếp nương, xôi cẩm, cỗ thịt lợn bày trên lá chuối, cá suối đồ...

Bản Mường Xanh không chỉ là điểm du lịch văn hóa cộng đồng mà còn tạo ra việc làm, tăng thu nhập và nâng cao đời sống cho người dân trong địa phương.

Anh Bùi Anh Tuấn (SN 1976, người dân bản địa) chia sẻ: “Sau 5 năm làm việc tại khu sinh thái, tôi đã thấy rõ sự thay đổi trong đời sống của bà con trong khu vực. Trước đây, công việc chủ yếu là làm nương rẫy, nhưng nhờ có khu sinh thái đã tạo ra nhiều cơ hội việc làm cho tôi cũng như người dân có được nguồn thu nhập ổn định hơn, thay vì chỉ phụ thuộc vào nông nghiệp truyền thống”.

Bà Quách Thị Kiều - Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Hòa Bình - cho biết, du lịch cộng đồng ở tỉnh Hòa Bình đã phát triển từ rất lâu và có nhiều nét đặc trưng riêng như phong cảnh thiên nhiên gần gũi, văn hóa đặc sắc của đồng bào các dân tộc như Mường, H’Mông, Thái... món ăn ngon, con người thân thiện.

Qua đó, Hòa Bình đã thu hút được khách du lịch trong và ngoài nước. Hiện nay, tỉnh Hòa Bình có nhiều cơ chế xây dựng chính sách để hỗ trợ và thu hút các nhà đầu tư phát triển du lịch; tạo điều kiện thuận lợi cho các thành phần kinh tế tham gia vào hoạt động kinh doanh du lịch để phát triển kinh tế, tạo việc làm cho người dân.